آماده کردن کندوها برای زمستان گذرانی

آماده کردن کندوها برای زمستانگذرانی قبل از شروع تغذيه زمستانی انجام گرفته و بايد به نکات اساسی زير توجه کامل کرد : 
١ــ اطلاع از وضع داخلی کندو (ملکه، جمعيت، مقدار عسل، بيماری و آفات).
٢ــ کليه صفحات موم آج دار و شان های خالی (پوکه) را از کندو خارج کرد و به برآمدگی بالای شان ها که در زير پارچه و يا زير سقف داخلی از موم توسط زنبوران درست شده است، نبايد دست زد (محل عبور زنبوران در زير پارچه يا سقف داخلی).
٣ــ دو شان گرده که در افزايش جمعيت در سال آينده (نبودن گرده در آغاز پرورش نسل) بی نهايت ضروری است در کندو قرار داده شود و پروتئين اين گرده ها پس از تغذيه در بدن زنبور عسل تبديل به لايه چربی شده و برای زمستان گذرانی آن ها لازم و ضروری است.
٤ــ برای جلوگيری ازکپک زدن شان (خصوصاً شان های نزديک به ديواره کناری کندو که بيش تر مورد هجوم قارچ قرار می گيرند) يک شان از هر طرف برداشته تا محل تهويه به خوبی انجام گيرد. در کندوهايی که کم تر از ١٠ شان دارند، يک شان از طرفی که به ديوار داخلی نزديک است برداشته و باقی مانده فضای موجود را به وسيله ديواره چوبی محدود می کنيم.
٥ــ در کندوهای طبقه دار چنان چه جمعيت به اندازه کافی (دو قسمت) وجود داشته باشد، احتياج به برداشتن طبقه نيست فقط شان های کناری (بدنه و طبقه) برای تهويه برداشته می شود.
٦ــ در صورت بودن پنجره ملکه بين طبق و بدنه بايد آن را نيز برداشت.

بعد از عمليات فوق تغذيه زمستانی براساس تعداد شان های حاوی زنبور شروع می شود. توجه به نکات زير در اين مورد الزامی است  :
١ــ شربت به نسبت ٣ به ٢ تهيه شود. (٣ قسمت شکر ٢ قسمت آب).
٢ــ داروهای پيش گيری از بيماری همراه با شربت داده می شود (بديهی است در طول فصل زمستان) دادن دارو همراه با تغذيه زمستانی زنبوران کندو را تا آغاز فعاليت بعدی (بهار سال آينده) سالم و قوی نگه می دارد. لازم به توضيح است که زنبوران شروع فعاليت خود را در اول بهار نسبت به جمعيت خود افزايش داده و اين افزايش به صورت تصاعدی است.
٣ــ بهتر است تغذيه کندو (قوی و ضعيف) در مدت ٧ الی ١٠ روز انجام گيرد.
٤ــ تعداد دفعات شربت دادن بستگی به بزرگ يا کوچک بودن ظروف غذاخوری دارد پس بهتر است در کندوهای قوی از ظروف بزرگ تر و در کندوهای ضعيف از ظروف کوچک تر استفاده و هرروز آن ها را تغذيه کرد.
٥ــ تغذيه زمستانی را يک هفته پس از استخراج عسل که هنوز هوا گرم است و امکان فعاليت زنبوران وجود دارد، شروع کرد. اين کار در تبخير سريع آب شربت بسيار مؤثر است.
٦ــ دريچه ی پرواز را برای جلوگيری از ورود حيوانات موذی از قبيل موش و غيره به صورت انفرادی قرار داده و از بستن دريچه پرواز خودداری کرد.
٧ــ تغذيه زمستانی را در محلی که کندوها در طول مدت زمستان در آن جا نگه داری می شوند، انجام داد. زيرا بعد از تغذيه کندوها سنگين شده و در موقع انتقال امکان شکستن شان و از بين رفتن زنبوران وجود دارد.

نگه داری کندو در زمستان در مناطق سردسير : 
زمستان فصل استراحت زنبورهاست و مراقبت از زنبوران در اين فصل از اهميت ويژه ای برخوردار است. زيرا همين زنبورها هستند که اساس جمعيت سال آينده کندو را تشکيل می دهند.

زنبوران زمستانی معمولاً در اواخر تابستان متولد می شوند و به دليل اين که از تغذيه کافی برخوردارند، دارای يک لايه چربی در بدن هستند که آن ها را از سرما حفظ می کند و هم چنين به علت عدم تغذيه و پرستاری نوزادان داخل کندو تا بهار سال بعد زنده می مانند. يکی از مهم ترين مسايل مورد توجه در تغذيه زمستانی زنبورها اين است که چنان چه تغذيه آن ها از حد معمول بيش تر شود باعث پرشدن کيسه مدفوع شده و چون هوا سرد است و قدرت پرواز و تخليه را ندارند در داخل کندو عمل دفع را انجام داده و محيط آلوده شده و باعث تلفات زنبوران می شود. يکی از عللی که سبب افزايش مصرف غذای زمستانی زنبوران می شود تحريک آن ها به وسيله عواملی چون سر و صدای ماشين آلات، هجوم جانوران از قبيل موش، پرندگان و امثال آن ها به کندو و ضربه هـا و تکان های بی مورد و … است که به نوبه خود سبب تحريک زنبوران کندو شده و مصرف غذای آن ها افزايش می يابد.

تشکيل خوشه زنبورها در زمستان: موقعی که درجه حرارت محيط از ميزان معينی کم تر شود، زنبورها در روی شان ها روی هم جمع و تشکيل توده متراکمی را می دهند، اين عمل برای جلوگيری از اتلاف حرارت بوده و باعث می شود که خود را بهتر گرم نگاه دارند. هنگامی که ميزان حرارت از ١٢ درجه کم تر شد زنبورها روی هم جمع شده ولی کاملاً به هم فشرده نيستند. با پايينآمدن درجه حرارت به کم تر از ٧ درجه زنبورها کاملاً به هم چسبيده و به شکل گلوله درمی آيند و هرچقدر هوا سردتر شود، متراکم تر می شوند.

قسمت خارجی خوشه را قشری محافظ می پوشاند و زنبورهای قسمت مرکزی در نتيجه مصرفعسل توليد حرارت کرده و توده داخلی را گرم نگاه می دارند. ضمناً زنبورهای قشر خارجی خوشه برای غذا خوردن و گرم کردن جای خود را با زنبوران داخل خوشه عوض می کنند و اين گردش و تغيير همه جا هميشه ادامه دارد. ضمناً زنبوران قسمت خارجی از طريق بخش فوقانی شان ها داخل خوشه می شوند. لذا هرگز نبايد برجستگی های بالای شان ها را که در اوايل پاييز به وسيله زنبوران ايجاد شده است، تميز کرده و يا از بين برد و در صورت برداشتن برجستگی های بالای شان بايد روی شان ها را به وسيله چوب يا شاخه پوشاند تا فاصله بين پارچه با روی شان ها محفوظ بماند. در صورت عدم توجه به مسائل فوق امکان دارد کلنی از بين برود.

نکات و مراقبت هايی که بايد برای نگاه داری زنبورها در زمستان انجام داد : 
١ــ محافظت کندوها از باد.
٢ــ بايد کندو را به نحوی مستقر کرد که تخته پرواز آن شيبی به طرف جلوی کندو داشته باشد تا نه تنها آب برف و باران به داخل کندو نفوذ نکند بلکه قطرات آبی که درنتيجه ی تنفس زنبوران توليد می شود، درجلوی سوراخ پرواز منجمد نشده زيرا در اين صورت مانع ورود هوا به داخل کندو می شود.
٣ــ هرگز نبايد در فصل زمستان اقدام به بستن سوراخ پرواز کنيم و در صورت وجود برف در جلوی سوراخ پرواز، بايد سريعاً به پاک کردن آن اقدام کنيم. غفلت در اين کار ممکن است باعث مرگ کلنی شود.
٤ــ برای مطمئن شدن از زنده بودن جمعيت کندو در زمستان هرگز نبايد اقدام به برداشتن درب کندو کرد. بدين منظور کافی است گوش خود را به جدار کندو گذاشته و با زدن ضربه ای کوچک به وسيله انگشتان که باعث صدای زنبور می شود، پی به زنده بودن جمعيت ببريم.